معرفی قطعات SMD و تست با مولتی متر

در ادامه مقالات آموزش تعمیرات موبایل به الکترونیک و قطعات تشکیل دهنده برد موبایل می پردازیم. به عنوان یک تعمیرکار لازم است که شناختی هرچند کلی نسبت به نحوه کارکرد و سیستم موبایل داشته باشیم همانطور که یک جراح مغز و اعصاب باید از ساختار و نحوه عملکرد مغز انسان اطلاع داشته باشد، برای یک تعمیرکار موبایل نیز ضروری است تا اطلاعاتی در حد نیاز از الکترونیک موبایل بداند.

–

انواع مقاومت و نحوه تست آنها

این قطعه در مدار الکتریکی از عبور ولتاژ و جریان بیش از حد جلوگیری می کند. یک مسیر فرضی A تا B را در نظر بگیرید، ولتاژی ۴ ولتی می خواهد از نقطه اول به B برسد. حال این مقدار ولتاژ بیشتر از نیاز مدار است. مقاومت ها دارای ظرفیت هستند، بسته به ولتاژ مورد نظرمان (ولتاژ نهایی که می خواهیم به نقطه B برسد) مقاومت هایی را در مسیر به کار می بریم تا مقدار ولتاژ آن را کاهش دهد.هر چقدر ظرفیت مقاومت بیشتر باشد طبیعی است که تعداد مورد نیازمان در مدار کمتر می شود.

وظیفه آن محافظت از مسیر، کنترل کننده دما،  نور و کاهش جریان و ولتاژ است.واحد اندازه گیری آن اهم می باشد. علامت اختصاری واحد آن با Ω مشخص می شود.

–

مقاومت های smd و انواع آن

۳ نوع مقاومت کلی داریم:
مقاومت ثابت smd
مقاومت هایی هستند که مقدار اهم ثابتی دارند و با تغییر محیط مثل دما یا نور تغییری نمی کنند. در برد موبایل شکل ظاهری آنها با یک روکش مشکی و پایه های دور تا دور نقره ای مشخص می شوند.

تست مقاومت ثابت

قبل از اینکه به سراغ تست این مدل از مقاومت ها برویم باید با درصد خطا (تلورانس) آنها آشنا شویم.
مقاومت های ثابت بسته به رنگی که دارند از ۵ تا ۱۰ درصد دارای تلورانس می باشند. مثلا اگر مقاومت مشکی رنگی را تست گرفتیم و عدد ۱۰۰ اهم را به ما نشان داد. با خطای ۱۰% مقدار صحیح آن ممکن است ۹۰ یا ۱۱۰ اهم باشد.

حال که با تلورانس مقاومت های ثابت آشنا شدیم به نحوه تست گیری آنها میپردازیم. دو روش برای انجام این کار وجود دارد.

روش اول: مربوط به زمانی است که ما مقدار مقاومت را میدانیم. و با اندازه گیری آن توسط مولتی متر و در نظر داشتن تلورانس، سالم یا خراب بودن آن را تشخیص می دهیم.

روش دوم: میزان اهم مقاومت ثابت در هر دو طرف یکسان است. در حالتی که مقدار اهم آن را نداریم با تنظیم مولتی متر بر روی رنج اهم دو سر خروجی مولتی متر را به دو سر مقاومت چسبانده و عدد نمایش داده شده را یادداشت می کنیم. سپس پروب های مولتی متر را جابجا می کنیم اگر مقدار آن یکسان بود. مقاومت ما سالم است. در صورت خرابی مقاومت ثابت آن را با یک مقاومت هم ظرفیت تعویض کنید.

–

مقاومت فیوزی

یک قطعه محافظتی در مدارات موبایل است که در برابر عبور جریان بالا مقاومت نشان می دهد و با افت ولتاژ موجب آسیب ندیدن آی سی ها می شود. برای درک بهتر مقاومت فیوزی به برق خانه خود فکر کنید، اگر فیوزی در ابتدای آن قرار نگیرد با یک اتصال کوتاه تمام مدارات و سیم کشی ساختمان شما می سوزد. مقاومت فیوزی یک روکش مشکی کشیده شده تا سطح دارد.

–

تست مقاومت فیوزی

برای تست فیوز کافی است مولتی متر را روی بازر(تست بوق) تنظیم کنید. سپس دو سر پراب مولتی متر را به دو سر فیوز بچسبانید. اگر صدای بوق شنیدید به معنای سالم بودن آن است. فیوز خراب بوق نمی زند و مقدار اهمی ان OL می باشد
در صورت خرابی ابتدا سعی کنید آن را با یک مقاومت هم ظرفیت تعویض کنید. اگر به هر دلیل موفق به تعویض آن نشدید می توانید آن را از روی برد حذف و با سیم لاکی دو پایه آن را به یکدیگر لحیم کنید. با این کار عملا جنبه محافظت آن از بین می رود اما به دلیل اینکه این نوع اتصالی ها به ندرت در مدارات موبایل اتفاق می افتد، مشکلی پیش نمی آید.

–

مقاومت متغیر

این نوع از مقاومت ها همانگونه که از نامش پیداست دارای مقدار ثابتی نیستند و با تغییرات محیطی مثل نور، دما و ولتاژ تغییر می کنند. نماد آن در نقشه با F مشخص می شود.

–

انواع مقاومت متغیر

پتانسیومتر: یک ولوم تنظیم دارد که با کم و زیاد کردن آن مقدار مقاومت آن نیز تغییر می کند. مقاومت پتانسیومتر در گوشی های قدیمی کاربرد داشت و اکنون استفاده ای ندارد.

فتوزیستور (LDR): مقاومت متغیری است که مقدار آن به نور محیط بستگی دارد. Light Depended Resistor در مدار نور پس زمینه و بالای ال سی دی استفاده می شود.
سنسور پروکسیمیتی: اگر دقت کرده باشید هنگامی که تماس برقرار می کنید با نزدیک کردن موبایل به گوش خود صفحه آن خاموش می شود. اگر صفحه موبایل خاموش نشود، لپ صورتمان مانند انگشت دست به صورت خودکار شماره می گیرد یا ممکن است تماس را قطع کند. در صورت خرابی، سنسور باید تعویض شود.

همچنین اگر نور صفحه را بر روی حالت خودکار تنظیم کرده باشید. مقاومت نوری با توجه به محیط میزان روشنایی صفحه نمایش را تنظیم می کند.

وریستور (VDR): مقدار وریستور به ولتاژ دریافتی بستگی دارد. وظیفه مقاومت Voltage Depende Resistor جلوگیری از آسیب مدار در برابر ولتاژ اضافی است. و به همین دلیل است که به صورت موازی در مدار قرار گرفته. اگر ولتاژ خطرناکی وارد مدار شود بلافاصله آن را به زمین منتقل می کند.

ترمیستور: نوع بعدی مقاومت ترمیستور می باشد که اغلب با نام NTC نیز شناخته می شود.. کار ترمیستور محافظت از برد در برابر افزایش دما است. که با افزایش آن مقاومتش کاهش می یابد. در عیب یابی مدار شارژ گوشی NTC یکی از قطعاتی است که با خرابی مواجه می شود.

برای همه مان اتفاق افتاده است که گوشی خود را در ماشین به مدت چند ساعت فراموش کنیم. در این حالت علاوه بر نور مستقیم خورشید، به علت بالا بودن شیشه ها یک حرارات اضافی نیز درون کابین خودرو جمع می شود. اگر مقاومت حرارتی نباشد که گوشی را خاموش کند، گوشی موبایل شما منفجر می شود.
اگر گوشی خود به خود آلارم دمای بالا می دهد، در صورتی که دمای آن کاملا نرمال است. خرابی مربوط به مقاومت حرارتی می باشد.

معمولا در سه ناحیه می توانید ترمیستور را مشاهده کنید.

۱- در مسیر BSI یا Temp باتری
2- در مسیر شارژ گوشی
3- در کنار cpu: زمانی که دمای پردازشگر شما بیش از حد بالا می رود ترمیستور یک پیام به سی پی یو ارسال می کند. cpu برای جلوگیری از خرابی دستگاه، آلارمی با مضمون خاموشی گوشی در یک دقیقه به علت دمای زیاد را نشان می دهد. در صورت خرابی ترمیستور بایستی با قطعه مشابه از روی برد اوراقی تعویض شود.

–

دیود (Diode)

بر خلاف قطعاتی که تا اینجا توضیح دادیم دیود قطب مثبت منفی دارد و در اندازه گیری باید رعایت شود. پایه مثبت آن آند و پایه منفی آن کاتد نام دارد.
وظیفه یکسوسازی جریان را دارند. یعنی جریان از یک سمت آن وارد و از سمت دیگر آن خارج می شود. جریان عبوری از پایه مثبت به منفی است. دیود را در نقشه های موبایل با حرف V و D مشاهده می کنید.

تست سلامت دیود

مولتی متر یک بخش اندازه گیری مخصوص دیود دارد. رنج مولتی را روی ناحیه دیود تنظیم کنید، پراب ها را به دوسر دیود اتصال دهید. همانطور که گفته شد تنها جریان از یک طرف آن عبور می کند. بنابراین باید از یک طرف عددی بین ۲۰۰ تا ۱۲۰۰ داشته باشیم و با تعویض پراب ها نباید جریانی عبور نکند. در این حالت عدد متفاوتی نشان داده می شود (در دیود سالم عدد ۱ روی مولتی متر ظاهر میشود)

نحوه تشخیص خرابی دیود: اگر عدد اندازه گیری شده در هر دوطرف یکسان باشد یا از هیچ طرف عددی به ما ندهد مشخص می شود که دیود خراب است و نیاز به تعویض دارد.

–

بسته دیود

به علت کاربرد و استفاده زیاد این قطعه. به جای قرار دادن تعداد زیادی دیود در برد موبایل آنها را به شکل بسته های دیودی درآورده اند. شکل ظاهری این بسته ها مانند آی سی است و دارای پایه های خرچنگی می باشند.
کاربرد آن محافظت از مدار در برابر نوسانات ولتاژ و جریان است.

نحوه تست بسته دیودی: مولتی متر را روی رنج دیود گذاشته، پراب قرمز را روی پایه منفی زمین (Ground) اتصال میدهیم و پراب دیگر را به تک ‏تک پایه ‏ها اتصال می دهیم. هر پایه باید عددی بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ اُهم نشان دهند، اگر غیر از این حالت باشد یعنی بسته دیودی خراب است.

یک نوع دیگر دیود نیز داریم که شکلی لامپ مانند دارد، اگر تا به حال صفحه نمایش گوشی را عوض کرده باشید احتمالا آن را دیده اید. این نوع دیود ال ای دی LED نامیده می شوند.

–

خازن

مهم ترین وظیفه این قطعه در موبایل نویزگیری است. همچنین کار ذخیره سازی ولتاژ را نیز انجام می دهد. هنگامی که ولتاژ لازم مدار تامین نمی شود در کسری از ثانیه احتمال سوختن قطعه ای در آن مدار وجود دارد. خازن با تامین ولتاژ مور نیازد مانع سوختن آی سی و یا هر قطعه دیگری در آن مدار می شود.

نواع خازن در موبایل

خازن های به کار رفته در برد گوشی در دو نوع سرامیکی و تانتالیومی وجود دارند.

تشخیص سلامت خازن: خرابی این قطعات در برد موبایل زیاد است. با استفاده از تست بوق دو سر پراب را به دو سر قطعه اتصال می دهیم اگر بوق زد یعنی اتصال شده و خراب است اما اگر بوق نزد خازن ما سالم است.
اغلب خازن ها به رنگ کرم و قهوه ای هستند و به صورت موازی در مدار بسته شده اند. به دلیل نداشتن پایه مثبت و منفی جهت قرارگیری آنها در مدار تفاوتی ندارد.

–

مدار سری و موازی چیست

تعریف مدار سری: به مداری گفته میشود که قطعات همگی پشت هم بسته شده ‏اند و اگر قطعه ‏ای بسوزد مدار قطع میشود و باید قطعه را تعویض کرد یا به جای آن سیم کشید. ( در صورت سیم کشی جنبه حفاظت آن قطعه از بین می برد)

قطعاتی که به جای آنها در مدار سری میتوان سیم کشید عبارتند از(بهتر است جاگزین کنیم و سیم نکشیم):مقاوت ثابت – مقاومت فیوزی – سلف فیوزی کوچک و فیوز .این نکته را بدانید که

در مدار سری نمی توانیم قطعه ای را حذف کنیم.

مدار موازی: به مداری گفته میشود که قطعات به صورت موازی بسته شده‏ اند و اگر قطعه ‏ای بسوزد می توان آن را حذف کرد اما نمیتوان جای آن سیم کشید.

قطعاتی که میتوان آنها را حذف کرد: دیود – خازن – مقاومت VDR

قطعاتی که نمیتوان حذف کرد و باید تعویض شوند: خازن تانتالیوم – مقاوت‏های ثابت – مقامت‏های PTC-NTC-LDR